Мемлекеттік бюджет елдің негізгі қаржылық жоспары бола отырып, билік органдарына мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық саясатын жүзеге асыруға нақты мүмкіндік береді. Бюджет қаражатты жұмсаудың нақты бағыттарын, ұлттық табыс пен ішкі жалпы өнімді қайта бөлуді белгілейді, бұл оған экономиканың тиімді реттегіші ретінде әрекет етуге мүмкіндік береді.

Қазақстан Республикасында соңғы уақытта бюджет жүйесінің бірқатар реформалары жүргізілуде, оларды жүргізу кезінде мемлекеттік жоспарлаудың жаңа жүйесіне көшу, сондай-ақ үш жылдық бюджетті қалыптастыру жүзеге асырылды (2009 жылдан бастап).

Қоғам мен мемлекеттің экономикалық, әлеуметтік және саяси құрылымын қалыптастыру мен дамытуда мемлекеттің қаржы жүйесі негізгі рөл атқарады, оның құрамдас бөліктерінің бірі мемлекеттік бюджет болып табылады.

Қазақстан Республикасында бюджет жүйесіне бюджеттердің мынадай түрлері мен деңгейлері енгізілген:

- мемлекеттік бюджет;

- республикалық бюджетке;

- облыстық бюджет, республикалық маңызы бар қала, астана бюджеті;

- ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) бюджеті;

- жергілікті өзін-өзі басқару (ЖӨБ) бюджеті.

Қазақстан Республикасы бюджетінің кірістері әртүрлі құрамдас бөліктерден құралады, олардың ішінде салықтық және салықтық емес түсімдер, трансферттер, негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер және т.б.

Ең маңызды үлесті, әрине, салық құраушысы енгізеді. Нарықтық экономиканың қазіргі дамуында салықтар мемлекеттің қызметін қаржыландырудың негізгі көзі болып табылады. Қазақстан Республикасының Салық және Кеден кодекстерінде белгіленген салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер салық түсімдері болып табылады.

Жеке салықтар бойынша салықтық түсімдерді және бюджетке ең үлкен түсімдерді қандай салық түрлері қамтамасыз ететінін қарастырайық.

2022 жылдың 6 айында Солтүстік Қазақстан облысының салық түсімдерінің кіріс бөлігін қалыптастыруда ең көп үлесті ІӨТ-ге ҚҚС - 16,2% алады, 11131 млн.теңге түсті, бұл 2021 жылдың ұқсас кезеңінің көрсеткішінен 579 млн.теңгеге немесе 5,5%  артық.

Табыстылық бойынша екінші орын ЕАЭО ҚҚС тиесілі-15,8%. 2022 жылдың 6 айында 10854 млн.теңге түсті, бұл өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 1351 млн.теңгеге немесе 14,2%  артық.

Үшінші орын жеке табыс салығына тиесілі, оған салық түсімдерінің жалпы сомасының 15,7% тиесілі. Салық түсімі 10853 млн.теңгені құрайды, өткен жылмен салыстырғанда 2381 млн.теңгені немесе 28,1%  өсті.

2022 жылдың 6 айында жалпы үш санат бойынша орындау 3387,3 млн.теңгеге асыра орындаумен 104,7% құрады, оның ішінде салықтық түсімдер бойынша-103,6%, жоспардан 2392,8 млн.теңгеге жоғары.

Жоспар бюджеттің барлық деңгейлері бойынша орындалды. Оның ішінде:

республикалық 103,6% немесе 984 млн.теңгеге артық орындалды, оның ішінде салықтық 102,5% 671 млн.теңгеге асып кетумен;

жергілікті бюджет 105,4% орындалды, жоспардан 2403,4 млн.теңгеге артық, оның ішінде салықтық 104,3% немесе жоспардан 1720,9 млн.теңгеге артық.

Сондай-ақ, бюджеттің барлық деңгейлері бойынша түсімдердің оң қарқыны қамтамасыз етілді:

мемлекеттік бюджетке қарқыны 126,1% немесе 15474 млн.теңгеге артық;

республикалық бюджет-қарқыны 109,9% немесе 2517,2 млн.теңгеге артық;

жергілікті бюджет-қарқыны 138,3% немесе 12957 млн.теңгеге артық.

Салық түсімдері бойынша да оң қарқынның ұқсас жағдайы:

мемлекеттік бюджет-125,8% (+14072 млн.теңге);

республикалық бюджет-109,9% (2453,5 млн.теңге);

жергілікті бюджет-139,0% (+11618,8 млн.теңге).

Жоспардың асыра орындалуы және түсімдердің оң қарқыны салықтық, кедендік әкімшілендіру мәселелерін жақсартумен және бюджетке қосымша резервтерді анықтаумен байланысты.

Мәселен, 6 айдың қорытындысы бойынша қосымша 4753 млн.теңге түсті, оның ішінде 81,3% (3867 млн.теңге) - республикалық бюджетке.

Ең көп сома камералдық бақылау– 1136 млн.теңге; ЭШФ әкімшілендіру – 739 млн.теңге; берешекті өндіріп алу – 410 млн.теңге; ЕАЭО шеңберінде салықтар – 348 млн.теңге есебінен қамтамасыз етілді.

Солтүстік Қазақстан облысының Мемлекеттік кірістер органдары алдағы уақытта да түсімдердің өсуін қамтамасыз ету және бюджеттің барлық деңгейлері бойынша болжамды көрсеткіштердің орындалуы бойынша жұмыс жүргізетін болады.