1. Бақылау-кассалық машина дегеніміз не?

Жауабы бар:

Бақылау-кассалық машина-бұл деректерді беру функциясы жоқ фискалдық жады блогы бар электрондық құрылғы, деректерді тіркеу және (немесе) беру функциясы (- лары) бар (жоқ) аппараттық-бағдарламалық кешен, тауарларды өткізу, жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету кезінде жүзеге асырылатын ақшалай есеп айырысу туралы ақпаратты тіркеуді және бейнелеуді қамтамасыз ететін деректерді тіркеу және (немесе) беру функциясы бар электрондық құрылғы.

 

2.Ақшалай есеп айырысулар кезінде деректерді тіркеу және (немесе) беру функциясы бар бақылау-касса машиналарын қолдану жөніндегі міндет кімге қолданылады?

Жауабы:
       «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» (Салық кодексі) Қазақстан Республикасының 2017 жылғы 25 желтоқсандағы кодексінің 166-бабының 5-тармағына сәйкес ақшалай есеп айырысулар кезінде деректерді тіркеу және (немесе) беру функциясы бар бақылау-касса машиналарын қолдану жөніндегі міндеті  бензинді (авиациялық бензиннен басқа), дизель отынын, алкоголь өнімін көтерме және (немесе) бөлшек саудада өткізуді, уәкілетті орган белгілеген қызмет түрлерін жүзеге асыратын салық төлеушілерге қолданылады.

         Осы тармақтың ережелерi қызметі ортақ пайдаланылатын телекоммуникациялар желiсi жоқ жерлерде орналасқан салық төлеушілерге қолданылмайды.

Өз кезегінде ҚР Қаржы министрінің 2018 жылғы 16 ақпандағы № 206 бұйрығына өзгерістер енгізілді: Қазақстан Республикасының аумағында жүзеге асырылуы кезінде салық төлеушілер ақшалай есеп айырысу кезінде деректерді тіркеу және (немесе) беру функциясы бар бақылау-кассалық машиналарды қолдануға міндетті Қызмет түрлерінің тізбесі толықтырылды.

 

3. Салық төлеушілер бақылау-кассалық машиналарын қолдануға міндетті Қаржы министрлігі бекіткен қанша қызмет түрі бар?

Жауабы:

      Қазақстанда онлайн-БКМ кезең-кезеңмен енгізу жүзеге асырылуда: 2015 жылдан бастап бензинді, дизель отынын және алкоголь өнімін көтерме және бөлшек саудада өткізуге қатысты; 2016 жылдан бастап қызметтің 10 түрі бойынша; 2018 жылғы 1 қазаннан бастап қызметтің тағы 17 түрі.

Осылайша, қызметтің осы түрлерінің барлығы 27. Қызметтің соңғы 17 түрі:

 «11. Автомобильдер мен жеңіл автокөлік құралдарын сату

12. Автокөлік құралдарына техникалық қызмет көрсету және жөндеу

13. Автомобильдерге арналған қосалқы бөлшектер мен керек-жарақтардың көтерме саудасы

14. Автомобильдерге арналған қосалқы бөлшектер мен керек-жарақтардың бөлшек саудасы

15. Сусындарды көтерме сату

16. Фармацевтикалық тауарлармен көтерме сауда

17. Текстиль бұйымдарын сату

18. Темірден жасалған бұйымдар, лакбояу материалдар және шыны саудасы

19. Киім сату

20. Фармацевтикалық тауарлармен бөлшек сауда

21. Сағат және зергерлік бұйымдар сату

22. Ломбардтардың қызметі

23. Жылжымайтын мүлікпен жасалатын операциялар бойынша агенттіктердің қызметі

24. Сыйақыға немесе шарттық негізде жылжымайтын мүлікті басқару

25. Жарнама агенттіктерінің қызметі

26. Құмар ойындарын және бәс тігуді ұйымдастыру жөніндегі қызмет

27. Уәкілетті ұйымдар жүзеге асыратын қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру жөніндегі қызмет

 

4.  Егер салық төлеушілер өзінің кәсіпкерлік қызметінде қандай да бір ақшалай операциялар жүзеге асыратын болса, онда міндетті түрде БКМ болуы тиіс қой?

 Жауабы.

Салық заңнамасының нормаларына (166-бабына) сәйкес, Қазақстан Республикасының аумағында ақшалай есеп айырысулар міндетті түрде бақылау-кассалық машиналарды қолданумен жүргізу регламенттелген.

 Қандай ақшалай есеп айырысуларға тарамайды? Ол мыналар :

      1) жеке тұлғаларға;

      2) адвокаттар мен медиаторларға;

     3) жеке кәсіпкерлерге (акцизді тауарлар сататындардан басқа):

патент негізінде арнаулы салық режимі бойынша қызметті жүзеге асыратын;

     ашық сауда базарларының аумағындағы стационарлық емес сауда объектілері арқылы шағын бизнес субъектілері үшін арнайы салық режимі шеңберінде;

     осы арнаулы салық режимі қолданылатын қызмет бойынша бірыңғай жер салығын төлеу негізінде арнайы салық режимі шеңберінде;

      4) уәкілетті органмен келісім бойынша көлік саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруды жүзеге асыратын уәкілетті мемлекеттік орган бекіткен нысан бойынша билеттер бере отырып, қоғамдық қалалық көлікте тасымалдау бойынша халыққа қызмет көрсету бөлігінде;

      5) Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі;

      6) екінші деңгейдегі банктер.

5.  Бақылау-кассалық тәртіп неде?

         Салық органдарында салық төлеушілер қолданатын бақылау-кассалық машиналарды есепке алуға:

        1) бақылау-кассалық машиналарды есепке қою;

        2) тіркеу деректеріне өзгерістер енгізу;

        3) бақылау-касса машинасын есептен шығару кіреді.

   қолма-қол ақша арқылы сауда операциялары немесе қызмет көрсету кезінде ақшалай есеп айырысулар жүзеге асыратын Сауда автоматтары мен қызмет көрсетуге ақы төлеу терминалдары бақылау-касса машиналарымен жарақтандырылуға жатады.

6. Бақылау-касса машиналарын салық органында есепке қою қалай жүзеге асырылады?

        2018 жылғы 1 қаңтардан бастап,  салық органдарында тіркеу есебіне тек деректерді тіркеу және (немесе) беру функциясы бар бақылау-касса машиналарын (ДТБФ бар БКМ) қоюға болады. ҚР Салық кодексінің 167-бабының 1-тармағына сәйкес (ҚР Салық кодексінің күшіне енгізу туралы Заңының 23-бабында жаңа редакцияда белгіленген): «1. Осы тармақта белгіленген жағдайды қоспағанда, модельдерi мемлекеттік тiзiлiмге енгiзiлген, деректерді тіркеу және (немесе) беру функциясы бар, техникалық ақауы жоқ бақылау-касса машиналары пайдаланатын жері бойынша салық органдарында есепке қоюға жатады. Ортақ пайдаланылатын телекоммуникациялар желісі жоқ жерлерде деректерді беру функциясы жоқ бақылау-касса машиналары салық органдарында есепке қоюға жатады. Ортақ пайдаланылатын телекоммуникациялар желісі жоқ жерлерде ҚР әкімшілік-аумақтық бірліктері туралы ақпарат ҚР ҚМ МКК интернет-ресурсында орналастырылады.

         Сонымен қатар 2018 жылғы 1 қаңтарға дейін салық органдарында тіркелген ДТБФ бар БКМ 2024 жылға дейін қолдануға болады. 2019 жылғы 1 қаңтардан бастап,  ашық сауда базарлары аумағында стационарлық емес сауда объектілері арқылы шағын бизнес субъектілері үшін арнайы салық режимі шеңберінде қызметті жүзеге асыратын кәсіпкерлер (базарда дүңгіршектер, шатырлар және науалар арқылы сататындар және оңайлатылған режимде жұмыс істейтіндер) БКМ қолдануға міндетті, ал 2020 жылдан бастап БКМ қолдану міндеті сондай-ақ, патент бойынша жұмыс істейтін салық төлеушілерде туындайды.

7.  Қай уақытта, қай мерзімде БКМ  есепке қойылуы тиіс?

Жауабы:

           Бақылау-кассалық машинасы ақшалай есеп айырысуға байланысты қызмет басталғанға дейін салық органында есепке қойылуы тиіс. Сондай-ақ бақылау-касса машиналарын қолдану кезінде мынадай талаптар қойылады:

- тауарға, жұмысқа және қызметке  төленген сомаға бақылау-кассалық машинаның чегін немесе тауар чегін беру жүзеге асырылады;

-салық органдарының лауазымды тұлғаларының бақылау-касса машинасына қол жеткізуі қамтамасыз етіледі. (СК 166-б. 6-т.)

8. Бақылау-касса машинасының чегінде қандай ақпарат болуы тиіс?

Бақылау-касса машинасының чегінде мынадай ақпарат болуы тиіс:

       1) салық төлеушінің атауы;

       2) салық төлеушінің сәйкестендіру нөмірі;

       3) бақылау-касса машинасының зауыттық нөмірі;

       4) салық органындағы бақылау-касса машинасының тіркеу нөмірі;

       5) чектің реттік нөмірі;

       6) тауарларды сатып алу, жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету күні мен уақыты;

      7) тауардың, жұмыстың, көрсетілетін қызметтің бағасы және (немесе) сатып алу сомасы;

       8) фискалдық белгі;

       9) фискалдық деректер операторының атауы және деректерді тіркеу және (немесе) беру функциясы бар бақылау-касса машиналарының бақылау чегінің түпнұсқалығын тексеру үшін фискалдық деректер операторының интернет-ресурсының деректемелері.

Банктер және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар қолданатын аппараттық-бағдарламалық кешендердің бақылау чегінің нысаны мен мазмұнын уәкілетті органның келісімі бойынша Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілейді.

Валюта айырбастау, металл қалдықтарын, шыны ыдыстарды қабылдау пункттерінде, ломбардтарда  қолданылатын бақылау-касса машиналарының чегінде қосымша сату сомасы және сатып алу сомасы туралы ақпаратты қамтуы тиіс.

Бақылау-касса машинасының чегінде бақылау-касса машиналар дайындаушы зауыттың техникалық құжаттамаларында көзделген қосымша деректер болуы мүмкін, соның ішінде қосылған құн салығының сомасын көрсетіледі. (СК 166-б. 7,8-т.)

9. Салық органдарында БКМ есепке қою үшін қандай құжаттар ұсынылады

Аппараттық-бағдарламалық кешендерді қоспағанда, деректерді тіркеу және (немесе) беру функциясы бар бақылау-касса машинасын салық органдарында есепке қою үшін салық төлеуші салық органына мыналарды ұсынады:

      1) бақылау-касса машинасын салық органында есепке қою туралы салықтық өтініш;

      2) салық төлеуші туралы мәліметтерді қамтитын бақылау-касса машинасын;

      3) нөмірленген, тігілген, салық төлеушінің қолымен және (немесе) мөрімен (болған жағдайда) куәландырылған тауар чектерінің кітабын ұсынады.   

Деректерді беру функциясы бар аппараттық-бағдарламалық кешен болып табылатын бақылау-касса машинасын есепке қою үшін салық төлеуші салық органына салықтық өтінішпен бірге қою үшін:

   - аппараттық-бағдарламалық кешеннің функционалдық мүмкіндіктері мен сипаттамаларының қысқаша сипаттамасын;

     - аппараттық-бағдарламалық кешен моделін есепке қою үшін мәлімделген "салық инспекторының жұмыс орны" модулін пайдалану жөніндегі нұсқаулық және оған қол жеткізуді қамтамасыз етеді.

       Жалпы пайдаланымдағы телекоммуникациялар желісі жоқ жерлерде пайдаланылатын аппараттық-бағдарламалық кешендерді қоспағанда, деректерді тіркеу және (немесе) беру функциясы жоқ бақылау-касса машиналарын есепке қою үшін,  салық төлеуші салық органына салықтық өтінішпен бірге қою туралы:

- салық төлеуші туралы мәліметтер, фискалдық режим орнатусыз енгізу мүмкін бақылау-кассалық машинаны;

- нөмірленген, тігілген, салық төлеушінің қолымен және (немесе) мөрімен (болған жағдайда) куәландырылған қолма-қол ақшаны есепке алу кітабы мен тауар чектерінің кітабын ұсынады.

       Жалпы пайдаланымдағы телекоммуникациялар желісі жоқ жерлерде пайдаланылатын деректерді беру функциясы жоқ аппараттық-бағдарламалық кешен болып табылатын бақылау-касса машиналарын есепке қою үшін, салық төлеуші салық органына салықтық өтінішпен бірге қою туралы:

- аппараттық-бағдарламалық кешеннің функционалдық мүмкіндіктері мен сипаттамаларының қысқаша сипаттамасы;

     - аппараттық-бағдарламалық кешен моделін есепке қою үшін мәлімделген "Салық инспекторының жұмыс орны" модулін пайдалану бойынша басшылық.

Бақылау-касса машинасын есепке қою салық органында бақылау-касса машинасының есепке қою туралы салықтық өтінішті алған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде салық органдарында жүзеге асырылады.

БКМ есепке қойған кезде бақылау-касса машинасының тіркеу нөмірі беріледі және бақылау-касса машинасының тіркеу карточкасы қалыптастырылады. Бақылау-касса машинасының тіркеу карточкасының, тауарлық чектің нысанын, қолма-қол ақшаны есепке алу кітабын және тауар чектерінің кітабын уәкілетті орган белгілейді.

10. БКМ сатып алған жағдайда салық төлеушілердің жаңа жағдайлардағы іс-қимыл тәртібі:

•   Электрондық үкімет сайтына немесе ХҚКО бөлімшелеріне электрондық цифрлық қолтаңбаны (бұдан әрі-ЭЦҚ) алу үшін (порталдан ЭЦҚ алу немесе ХҚКО бөлімшесінде flash-карта алуға) өтінім беру

• КРО-да ДТБФ бар БКМ сатып алу. Бұл ретте сымсыз режимде жұмыс істеу үшін КРО немесе "Қазақтелеком" АҚ сим-картасын алу;
• Салық төлеушінің жеке кабинетінде (өзінің тіркеу деректерін енгізу жолымен) www.oofd.kz ОФД веб-ресурсында тіркелу (ол Қазақтелеком болып табылады);
• ЭЦҚ көмегімен қол қою, ДТБФ бар БКМ есепке қою кезінде мемлекеттік кірістер органдарына ұсынылатын ОФД қызметін көрсету шартын сақтау және басып шығару;
• Салық төлеуші салық органында БКМ есепке қою туралы салықтық өтініш берген күннен бастап үш жұмыс күні ішінде БКМ мемлекеттік кірістер органдарында есепке қою;
• Мемлекеттік кірістер органдарында тіркелген ДТБФ бар БКМ активтендіру;
• Сым арқылы қосылу қажеттілігі болған жағдайда, ДТБФ бар БКМ «Қазақтелеком» АҚ серверіне қосуға өтінім беру. Қосылуға өтінімді егер БКМ сымды тәсілмен қосуды шешсеңіз бересіз. БКМ сымсыз әдісімен, яғни симка арқылы қосқан кезде, онда серверге қосуға өтінім беру қажет емес.

ДТБФ бар БКМ қолдану тәртібі туралы барлық қажет ақпаратты салық төлеушілерге www.oofd.kz вебресурсынан алуына болады.

11.     Неліктен кассалық аппараттарды ауыстыру қажеттілігі туындап отыр?

"Цифрлық Қазақстан" бағдарламасын Мемлекет басшысы таныстырды. Қазақстанның цифрлануы-экономиканың өсуі. Ол атап өткендей: "мемлекеттік органдардағы процестерді цифрландыру, соның ішінде олардың халықпен және бизнеспен өзара іс-қимылы маңызды болып табылады. Цифрландыру кәсіпорындар мен жалпы елдің бәсекеге қабілеттілігін арттыру, сондай-ақ халықтың өмір сүру сапасын жақсарту үшін қажет.

                 Осылайша, мемлекеттік кіріс органдарында бизнесті цифрландыру элементтерінің бірі-бұл кассалық аппараттарды ауыстыру, яғни бүгінгі күні салық төлеушілер кәдімгі кассалық аппараттарды пайдаланады, бірақ мемлекеттің мақсаты бизнестің онлайн режимінде жұмыс істеуі және кәсіпкердің өзінің кассалық аппаратында өткізіп жатқандығының барлығын мемлекеттік кіріс басқармасы нақты уақытта көруі тиіс.

Бұл не береді – бұл бизнес қызметінің ашықтығы, бизнес - қауымдастықтың өз қызметін дұрыс бәсекелестік ортада жүзеге асыруы, тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді тұтынушыларды қорғау; көлеңкелі экономикамен күрес, және әрине, бюджетті толықтыру: тұлға көбірек айналым көрсетіп отырған сайын, ол қазынаға сонша көп салық төлейді. Бұл мемлекеттік кіріс органдары жүргізетін камералдық бақылау шеңберіндегі тағы бір құрал.

12.  Деректерді беру функциясы бар бақылау - касса машиналарын қолдану оларды сатып алғандар үшін қандай артықшылығы бар?

 Деректерді тіркеу және (немесе) беру функциясы бар БКМ қолдану принцпі ҚР Мемлекеттік кірістер комитетінің серверіне әрбір БКМ бойынша күнделікті жинақталатын есептердің фискалдық деректер операторымен («Қазақтелеком» АҚ) онлайн режимінде мерзімді беру болып табылады. Қазақстанда мұндай жүйені енгізу мен жоғарыда айтып өткендей көлеңкелі айналымды айтарлықтай төмендетуге, сондай-ақ тұтынушылардың құқықтарын қорғауға мүмкіндік береді. Сатып алу-сату мәмілесін жасау туралы ақпарат нақты уақыт режимінде тіркелетін болады. Сатып алушылар сапасыз тауарды сатып алған жағдайда қиындықсыз қайтара алады – өйткені қайта басып шығару функциясы бар.

Кәсіпкерлердің мұндай машиналарды пайдалануы оларға бірқатар артықшылықтар береді. Мұндай артықшылықтардың біріне үйден шықпай-ақ өз бизнесін (оның ішінде басқа қалаларда, бүкіл Қазақстан бойынша) бақылау мүмкіндігін жатқызуға болады: бағдарламаның жеке кабинеті арқылы, әрбір өтелген чек пен z-есеп туралы толық ақпарат алуға болады. БКМ онлайн пайдаланғанда сатып алушыға ақша сомасы қайтарылған жағдайда, акт жасау үшін салық органдарына жүгінудің қажеті жоқ, себебі ақпарат серверге автоматты түрде беріледі. Сатушылар ауысымды тез жауып, есептер жасай алады. БКМ деректерін қолдану кезінде қолма-қол ақша есебінің көлемді кітабын жүргізу қажет емес.

Сондай-ақ, әдеттегі нұсқаға қарағанда БКМ онлайн пломбаланбайды. Сонымен қатар, жақсы жаңалық, ол осындай бақылау-касса машинасын пайдаланған жағдайда, БКМ болуы мәселелері және БКМ қолдану тәртібін сақтау бойынша тақырыптық тексеру салық органдарымен жүргізілмейді.

 

 

 

                                                               СҚО бойынша МКД   ТЖБ