Қазақстан Республикасының заңы 2015 ж. 13 қараша № 399 «Оңалту және банкрот болу мәселесі бойынша Қазақстан Республикасының кейбір заң актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» «Оңалту және банкрот болу бойынша» Қазақстан Республикасы заңына өзгерістер мен толықтырулар енгізілді.

Атап айтқанда, өзгерістер ішінде, бизнесті сақтауға бағытталған, борышкерді банкрот деп тануға және оңалту процедурасын қолдануға дейін төлей алмаушылықты реттеу процедурасы енгізілді.

Қазақстан Республикасының заңы «Оңалту және банкрот болу бойынша» «Төлей алмаушылықты реттеу процедурасы» 2-1 т. енгізілді, бір немесе одан аса түскен шарт арқылы борышкер қарастырады, 1), 2) т. белгіленген және 5 заңның 1 б. 3) т., борышкердің жүгінуіне дейін өзінің төлей алмаушылығын реттеу жөнінде шешім қабылдауға құқылы және (немесе) оңалту процедурасын қолдану туралы кредиторлардың сотқа шағымдануы және (немесе) борышкердің банкроттығын мойындауы.

Төлей алмайтындығын растайтын қосымша құжаттармен, төлей алмаушылықты реттеу туралы борышкер сотқа өтінішпен жүгінеді.

Төлей алмаушылықты реттеу туралы борышкердің өтінішін қабылдаған күннен бастап сот  үш жұмыс күн ішінде келесі шешім шығарады:

1)      Төлей алмаушылықты реттеу процедурасын қолдану туралы;

2)      Төлей алмаушылықты  реттеу процедурасын қолданудан бас тартылғаны туралы.

Төлей алмаушылықты реттеу процедурасын қолдану туралы сот шешімі тез арада орындауға жатады.

Төлей алмаушылықты реттеу процедурасын борышкерге қатысты қолдану туралы сот шешімінің заң күшіне ену күнінен бастап:

1)      Борышкердің барлық берешек түрлері бойынша тұрақсыздық айыппұлы, (өсім, өтемақы) есептеу тоқтатылады;

2)      Төлей алмаушылықты реттеу туралы келісім жасасу кезінде борышкерді банкрот деп тану туралы кредиторлардың (кредиторларға) сотқа өтініш беруге тыйым салынады;

3)      Мүлікті иеліктен айыру бойынша борышкерге қандайда бір келісім жасасуға тыйым салынады (активтер).                 

               Төлей алмаушылықты реттеу туралы барлық кредиторлармен борышкер келісім жасасуға міндетті төлей алмаушылықты реттеу процедурасын қолдану туралы сот шешімінің заң күшіне ену күнінен бастап екі ай ішінде.

               Төлей алмаушылықты реттеу туралы келісім шарт жасасу мүмкін:

1)      Борышкердің міндеттерін орындау кейінге қалдыру және (немесе) бөліп-бөліп өтеу;

2)      Борышкер талаптарының құқықтарын беру;

3)      Борышты толық немесе жартылай өтеу;

4)      Тұрақсыздық айыппұлды есептен шығару (өсім, өтемақы);

5)       Алынған кредит бойынша сыйлық беру мөлшерін азайту(займ);

6)       Кредитордың (кредиторлардың) талаптарын өзге әдістермен қанағаттандыру, Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмесе.

                Төлей алмаушылықты реттеу туралы келісімді үш жылдан аса емес мерзімге жасалады.

                 Осы заңның 28-2 б. сәйкес борышкерге қолдану, іс-әрекет салдары, борышкердің төлей алмаушылығын реттеу келісімін бекітуде соттың бас тартуы жағдайында, төлей алмаушылықты реттеу  туралы келісімді бекітуде соттың бас тартуы жөнінде заң күшіне енген күннен бастап тоқтатылады.

                  Кредитордың (кредиторлар) сотқа өтінішпен жүгіну құқығы заңмен қарастырылған:

1)      Төлей алмаушылықты реттеу туралы келісімді бұзу туралы және осындай келісім шартын борышкермен бұзылған жағдайда борышкерді банкрот деп тану;

2)      борышкерді банкрот деп тану туралы жағдайда: осы заңның 28-3 б. 1 т. белгіленген, төлей алмаушылықты реттеу туралы келісімді мерзімінде жасамау; төлей алмаушылықты реттеу туралы келісімді сотпен шешім шығару ұйғарымын бекітуден бас тартылғаны туралы.

Сонымен бірге,

               Сонымен бірге, егер осындай келісімнің барлық шарты борышкермен сақталған жағдайда, төлей алмаушылықты реттеу туралы келісім жасасқан кезең ішінде кредитордың (кредиторлар) борышкерді банкрот деп тану туралы жағдайында өтінішпен сотқа жүгіну құқығы жоқ.

               Төлей алмаушылықты реттеу туралы келісімді бекітілгені туралы соттың шешімі заң күшіне енген күннен бастап келесі салдар басталады:

1)      Борышкердің барлық берешек түрлері бойынша тұрақсыздық айыппұлы (өсім, өтемақы) және сыйлық беру (қызығушылықтары) есептеу тоқтатылады;

2)      Органдар шешімдерді сәйкес қабылдамауы борышкердің есебі бойынша мемлекеттік органдармен салынған барлық шек қоюлар алып тасталады;

3)      Төлей алмаушылықты реттеу туралы келісім жасалғаннан кейін түскен төлем мерзімі, өміріне зиян келтіргені үшін борышкер жауапкершілікті атқарады, азаматтарға төленгеннен басқа, бұдан бұрын соттармен, аралық сотпен қабылданған шешімдерді орындау тоқтатылады;

4)      Борышкерге талап етілген, келісімді жарамсыз деп мойындау және біреудің заңсыз иеленіп отырған мүлігін талап ету туралы борышкердің мүлігіне тыйым салу және оның мүлігімен иелік ету талап бойынша шек қоюлар рұқсат етіледі.